Twee berichten in de wetenschapsbijlage (NRC op 14 maart) troffen mij. Wat is, kan en doet een dokter? beide berichten gaven samen een tegenstrijdig beeld. Het eerste bericht ging over de allang bestaande historische regionale verschillen (in Europa) wat betreft zelfmoordcijfers. Cijfers die teruggaan tot 1897 werden aangehaald en het eventuele verband met de regionale godsdienst. Het tweede artikel ging over de succesvolle eerste proeven bij muizen waarbij met ultrasone echo-apparatuur de ziekte van Alzheimer (Alzheimer-dementie) was gestopt, ja zelfs de de aangedane hersencellen helemaal waren genezen.
De grenzen van de geneeskunde: waar zijn ze?
Dit lezende begon ik na te denken over de grenzen van de geneeskunde. 2 Berichten met 2 tegengestelde achterliggende boodschappen. Het eerste zegt dat de dokter weinig invloed heeft. Heel andere factoren dan waar de dokter invloed op heeft (of waar die zich van bewust is) bepalen in belangrijke mate het welzijn van mensen, de prognose.
Wat is, kan en doet een dokter?
In mijn boek ‘Help, mijn partner heeft een depressie!’ bespreek ik ook zelfmoord en de samenhang met depressie. Depressie komt veel voor, het is zelfs de meest voorkomende psychische stoornis in Nederland en in 2030 ziekte nr. 2 wereldwijd zegt de WHO. De zelfmoordcijfers in Europa stijgen, ook in Nederland. Stijgende zelfmoordcijfers in tijden van economische crisis (en daling t.t.v. oorlog) is al tientallen jaren bekend, wereldwijd, niet alleen in Europa. Zelfmoord is de uiterste uiting van ‘zelfbeschikking’, die anderen machteloos achterlaat.
Het andere bericht geeft hoop: weer extra kansen, mogelijkheden en macht voor de dokter om ziekte, lijden, aftakeling, ontreddering en dood af te wenden. Voor de patiënt en zijn naasten. Bij de ziekte van Alzheimer kan de dokter nu niet veel redden. 1 Krant, dezelfde wetenschapsbijlage, 2 verschillende bladzijden met elk een heel ander artikel. Toen ging mijn bovenkamer echt een beetje ratelen.
Wat is een dokter eigenlijk?
Een redder, een verzachtende verzorger, een trooster of een tovenaar? Even terug naar die artikelen. Tot nu toe is Alzheimer-dementie niet te genezen. Het is een degeneratieve ziekte. De afhankelijkheid van anderen (en hun mantelzorgbelasting) wordt steeds groter. De dokter is hier hopelijk een trooster (ook voor de mantelzorgers) en verzachtende verzorger. Als die echobelofte ooit werkelijkheid wordt, dan wordt de dokter een redder, een tovenaar zelfs die de degeneratieve veranderingen in de hersencellen laat verdwijnen. Dat laatste is natuurlijk het mooiste. Een aureool van heldendom en hoop dat werkt als een antidotum tegen de angst voor aftakeling en lijden die we allemaal hebben.
Nu deze gedachtegang eens betrekken op de allang bestaande regionale Europese zelfmoordverschillen. Op welke godsdienst iemand wel of niet heeft, aanneemt of verwerpt heeft de dokter geen invloed. Het valt buiten zijn werkterrein en specifieke deskundigheid (en misschien ook wel de persoonlijke interesse). De dokter heeft al helemaal geen invloed op welke godsdienst een regio heeft, aanneemt of verwerpt (eventueel via een gewapend conflict).
Overigens: het bedoelde artikel stelde dat protestantse Zwitserse regio’s, die eerder na lang verzet het katholieke geloof hadden verworpen, de hoogste zelfmoordcijfers hadden. Het scheelde een factor 4 t.o.v. katholieke Zwitserse regio’s. Het artikel benoemde ook een andere mogelijke oorzaak: die regio’s waren van oudsher koppiger dan andere. Die koppigheid is de risicofactor en het heeft niks met godsdienst te maken. Hoe dan ook, de dokter legt in deze schaal geen gewicht.
Wat en wie bepaalt de prognose?
Deze vraag is wel logisch om te stellen. De prognose (de verwachting over het verloop van de ziekte) wordt sterk (mede) bepaald door het geslacht (man of vrouw), de leeftijd, de leefwijze van de patiënt (gezond of niet) en de algemene gezondheid van de betrokken patiënt. Op al dit heeft de dokter geen of weinig invloed. Misschien op de laatste twee genoemde nog het meest. Een medisch specialist (zoals een psychiater) ziet een patiënt vaak voor een bepaalde aandoening en behandelt deze. Wat betreft de overige gezondheid(sklachten) heeft hij wel een globaal beeld, maar behandelt die niet zelf. Maar zal hij zonodig wel overleg voeren met andere collega’s om op hun terrein hun nuttige arbeid te verrichten. Als psychiater zal ik bijvoorbeeld bij een poliklinische depressieve patiënt die ook hoge bloeddruk blijkt te hebben dat laatste niet zelf behandelen maar overleggen met de huisarts om dat te doen (of via deze laten doorverwijzen naar de internist).
Informatie over resp. mijn boeken en gratis downloads:
www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl/boeken
https://www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl/gratis-downloads/ Je kunt nu al reageren als je wilt.