Stigma en het WILBO-syndroom voor de ‘partner van’
Dit is het eerste van 3 blogs over dit onderwerp.
Wat is Stigma?
Stigma betekent ‘brandmerk’ en is een last voor degene die het heeft. Het is zwaar omdat het leidt tot isolatie en blijvend kan zijn.
Voor de buitenwereld heb je dan iets dat als vreemd, onbekend, raar, soms fascinerend, eng, bedreigend of onvoorspelbaar wordt ervaren. Stigma is verbonden aan iets negatiefs. Een persoon die heel beroemd en erg rijk is, heeft eigenlijk ook een stigma, maar zo wordt het woord vaak niet bedoeld. (Denk aan Bill Gates, de man van Windows/ Microsoft.)
Het werkwoord is stigmatiseren. Als het om mensen gaat, wordt iemand ‘vereenzelvigd’ met dat ene kenmerk. Dat gebeurt bij iedereen die van de norm afwijkt. De norm is datgene wat als normaal geldt. Vaak is ‘normaal’ datgene wat ‘men’ (de sociale omgeving, de (dominante) groep, de maatschappij) het beste kent, het beste vindt of het meeste voorkomt in de maatschappij. Ieder mens – met welke achtergrond dan ook – is door dit krachtenspel beïnvloed.
Bertje over haar man Cor en zijn mentale ziektecrisis
“Ikzelf was vooral bang steeds. Elke keer weer overvallen worden door nieuwe rare dingen. Niet weten waar je aan toe bent. Ons contact werd veel afstandelijker. Ik heb ook nauwelijks informatie gekregen over de ziekte manisch depressief. Door schade en schande ben ik wijzer geworden. Al die dingen die toen gebeurd zijn, heb ik aan niemand verteld (behalve die advocaat). Aan de buitenwereld heb ik verteld dat Cor ‘zwaar overspannen’ was geweest. Het voelde heel alleen.”
Als ‘partner van’ loop je risico op het WILBO-syndroom: Wanhoop, Isolatie, Loyaliteitsconflict, Belangentegenstelling, Overbelasting.
Is stigma noodlot of discriminatie?
Stigma kan voelen als een noodlot. Stel je bent gekleurd, niet ‘wit/autochtoon’. Daar kun je niks aan doen. Zo ben je gemaakt en geboren, daar heb je niet om gevraagd. Toch wordt steeds dát vaak benadrukt in hoe er met je wordt omgegaan (en daaruit conclusies getrokken). Die conclusies zijn vaak negatief. Het kan ook zijn dat anderen juist zeggen dat jíj niet aan het algemene beeld voldoet. Bijvoorbeeld jij bent die fijne, betrouwbare Marokkaanse collega. (Degenen die dat zeggen halen dat meteen als voorbeeld aan dat zijzelf dus niet discrimineren.)
Als je Marokkaans bent qua achtergrond, werkt en je leven leeft en je hoort en leest steeds van alles (negatiefs) over ‘jouw’ bevolkingsgroep dan heeft dat wel degelijk invloed op je mentale staat. Alsof je de hele tijd iets moet bewijzen of goedmaken voor of namens die anderen. Maar elk mens is zelf verantwoordelijk voor zijn eigen daden, dat is een beginsel wat in deze maatschappij hoog aangeschreven heet te zijn. Dus …
(In dit voorbeeld kun je ook invullen rolstoelgebruiker of homoseksueel.). Kijk een s bij https://www.samensterkzonderstigma.nl/
Stigma van mentale ziekten
Bij mensen met mentale ziekten is dit stigma krachtenspel vergelijkbaar. Die mensen kunnen in crisis zijn of raken. Maar ze zijn niet altijd in crisis. De ene mentale ziekte is de andere niet. Bovendien zit er veel verschil in de ernst van dezelfde mentale ziekte bij twee verschillende mensen. Kijk naar angststoornissen, depressies, bipolaire stoornis, schizofrenie, alcoholverslaving enz. Het feit dat iemand een mentale ziekte heeft, maakt hem of haar niet per definitie altijd ontoegankelijk, onredelijk of onberekenbaar. In een crisisperiode kan dat wel zo zijn (in wisselende mate).
Zelf ooit in crisis geraakt?
Wie raakt noóit in crisis? Stel dat dadelijk de politie bij jou aan de deur komt melden dat je broer/zus/ouder/kind is gestorven bij een verkeersongeluk. Dan loop jij ook de kans in crisis te raken. Weinig mensen zullen je dat dan kwalijk nemen.
In de blog van 16-2-16 het eerste ‘partner van’ verhaal, waarin je bovenstaande zult herkennen.
Herken jij iets wat hier beschreven staat? Wat zijn jouw ervaringen? Reageer als je wilt. Kijk eens bij mijn boeken (ook gratis e-books: https://www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl/boeken/ )